W najnowszym wpisie zebraliśmy najważniejsze informacje dotyczące rynku pracy w następnych 12 miesiącach. Jakie zmiany czekają rynek pracy w 2024 roku? Które trendy będą kształtować jego rozwój? Jakie wyzwania stoją przed pracodawcami i pracownikami? Czy rynek pracy nadal będzie należeć do pracowników?
Wymiar czasu pracy w 2024 r. będzie o 1 jeden dzień dłuższy niż w 2023 roku. To skutek tego, że rok 2024 jest przestępny – liczy 366 dni. 115 dni w roku przypada na odpoczynek.
Zgodnie z kodeksem pracy każde święto występujące w okresie rozliczeniowym i przypadające w innym dniu niż niedziela obniża wymiar czasu pracy o 8 godzin. Z taką sytuacją mamy do czynienia już w styczniu. Święto Trzech Króli (6 stycznia) przypada w sobotę. W związku z powyższą zasadą pracownikom będzie należało się odpowiednie zmniejszenie wymiaru czasu pracy, co w praktyce oznacza dodatkowy dzień wolny.
W 2024 r. dni ustawowo wolne od pracy przypadają w następujących dniach:
- 1 stycznia (poniedziałek) – Nowy Rok,
- 6 stycznia (sobota) – Święto Trzech Króli,
- 31 marca (niedziela) – pierwszy dzień Wielkiej Nocy,
- 1 kwietnia (poniedziałek) – drugi dzień Wielkiej Nocy,
- 1 maja (środa) – Święto Państwowe,
- 3 maja (piątek) – Święto Narodowe Trzeciego Maja,
- 19 maja (niedziela) – pierwszy dzień Zielonych Świątek,
- 30 maja (czwartek) – dzień Bożego Ciała,
- 15 sierpnia (czwartek) – Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny,
- 1 listopada (piątek) – Wszystkich Świętych,
- 11 listopada (poniedziałek) – Święto Niepodległości,
- 25 grudnia (środa) – pierwszy dzień Bożego Narodzenia,
- 26 grudnia (czwartek) – drugi dzień Bożego Narodzenia.
Podobnie jak w zeszłym roku w 2024 wzrośnie minimalne wynagrodzenie za pracę.
- Od 1 stycznia kwota minimalnego wynagrodzenia na pełnym etacie wynosi 4242 zł brutto. Podwyżka w stosunku do 2023 r. wynosi 17,8% i jest największym procentowym wzrostem płacy minimalnej od 2008 roku.
- 1 lipca 2024 r. kwota wzrośnie do 4300 zł brutto.
Jeżeli pracownik pracuje na część etatu, wówczas stawka wzrasta proporcjonalnie do części etatu, z jakiego korzysta pracownik.
Wzrośnie również minimalna stawka godzinowa na umowie zlecenie:
- od 1 stycznia 2024 r. wynosi 27,70 brutto (wzrost o 4,20 zł w stosunku do 2023 r.),
- od 1 lipca 2024 r. natomiast minimalna stawka wyniesie 28,10 zł brutto (4,60 zł więcej niż w 2023 r.).
Warto przyjrzeć się także kwocie netto za godzinę pracy. W przypadku umów zlecenie zleceniodawcy są zobowiązani do płacenia na rzecz zleceniobiorcy składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe oraz dobrowolne ubezpieczenie chorobowe.
Po odjęciu składek minimalna stawka godzinowa w wysokości 27,70 zł brutto daje ok. 20 zł na rękę, natomiast 28,10 zł brutto, to około 21 zł na rękę. Wynagrodzenie godzinowe w kwocie brutto otrzymają studenci oraz uczniowie do 26. roku życia.
Wraz ze wzrostem płacy minimalnej wzrastają także świadczenia:
- dodatek za pracę w porze nocnej,
- odprawa z tytułu zwolnień grupowych,
- odszkodowania za naruszenie zasady równego traktowania w zatrudnieniu, mobbing lub dyskryminację,
- podstawa wymiaru zasiłku chorobowego.
Wzrost składek ZUS o prawie 13%
Składki ZUS dla działalności gospodarczej są obliczane na podstawie prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia, które wzrosło w stosunku do zeszłego roku. W 2024 r. kwota prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego wynosi 7824 zł (w 2023 r. wynosiła 6935 zł).
Podstawa wysokości składek ZUS dla działalności gospodarczej to 60% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. 60% z 7824 zł to 4694,40 zł. W 2023 roku składki ZUS wynosiły 1418,48 zł. W 2024 roku składka ZUS wynosi ponad 1600 zł bez składki zdrowotnej, której kwota jest obliczana na podstawie określonego rodzaju opodatkowania. Przedsiębiorcy w zakresie samej składki ZUS będą musieli zapłacić od stycznie więcej o ok. 180 zł w porównaniu z rokiem 2023.
Zmiany w opłatach sądowych w sprawach pracowniczych
Od 1 stycznia 2024 r. pracownik nie będzie musiał wnosić opłaty od pozwu w sprawach pracowniczych. Oznacza to, że pracownicy będą mogli dochodzić swoich praw przed sądem bez konieczności ponoszenia dodatkowych kosztów. Zwolnienie z opłaty dotyczy wszystkich spraw pracowniczych, bez względu na wartość przedmiotu sporu. Dotyczy to zarówno pozwów o przywrócenie do pracy, jak i o odszkodowanie za nieuzasadnione wypowiedzenie umowy o pracę, czy też o zapłatę wynagrodzenia. Jedynym wyjątkiem od tej zasady jest apelacja.
Dostosowanie stanowisk pracy dla pracowników korzystających z laptopów
Od 17 listopada 2023 r. obowiązują nowe przepisy dotyczące bhp w zakresie wyposażania stanowisk pracy. Zgodnie z nimi, pracodawcy mają obowiązek zapewnić pracownikom, którzy korzystają z laptopów przez co najmniej połowę wymiaru pracy, następujące wyposażenie stanowiska pracy:
- stacjonarny monitor lub podstawkę zapewniającą ustawienie ekranu laptopa tak, aby górna krawędź znajdowała się na wysokości oczu pracownika,
- dodatkową klawiaturę i mysz.
Nowe przepisy mają na celu poprawę bezpieczeństwa i ergonomii pracy pracowników korzystających z laptopów. Korzystanie z laptopa w pozycji siedzącej przez dłuższy czas może prowadzić do dolegliwości bólowych kręgosłupa, szyi i karku. Obok obowiązków związanych z dostosowaniem stanowiska pracy, pracownik będzie miał też prawo do tego, by wnioskować o dofinansowanie również w zakresie szkieł kontaktowych.
Zmiany w ochronie pracowników przed wypowiedzeniem
Nowe przepisy przewidują, że w sytuacji, gdy sąd zasądzi należność pracownika w sprawach z zakresu prawa pracy, sąd z urzędu nada wyrokowi przy jego wydaniu rygor natychmiastowej wykonalności w części nieprzekraczającej pełnego jednomiesięcznego wynagrodzenia pracownika.
Oznacza to, że pracownik, który wygra sprawę z pracodawcą, otrzyma należne mu wynagrodzenie w ciągu kilku dni od uprawomocnienia się wyroku. Jest to istotna zmiana, ponieważ do tej pory pracownik musiał czekać na wypłatę wynagrodzenia do czasu prawomocnego zakończenia postępowania.
Nowe przepisy przewidują również, że w sytuacji, gdy sąd uzna wypowiedzenie umowy o pracę za bezskuteczne albo przywróci pracownika do pracy, sąd na wniosek pracownika będzie mógł nałożyć w wyroku na pracodawcę obowiązek dalszego zatrudnienia pracownika do czasu prawomocnego zakończenia postępowania.
Reformy rynku pracy Koalicji 15. października skupiają się m.in. na dążeniu do równości płci, stabilizacji systemu podatkowego, podwyżkach dla nauczycieli i pracowników służby publicznej. Obejmują one również tematy: skrócenia czasu pracy, wydłużenia urlopu wypoczynkowego i uregulowania kwestii godzin nadliczbowych. Czy w 2024 r. czeka nas rewolucja kodeksu pracy?
Rok 2023 przyniósł przełomową nowelizację kodeksu pracy, która uregulowała m.in. pracę zdalną. To jednak tylko początek zmian, które zmierzają do upowszechnienia równowagi między życiem zawodowym a prywatnym.
Skrócony czas pracy. Weekend już w czwartek?
Jednym z kluczowych trendów jest skrócenie tygodnia pracy do 35 godzin, co jest postulowane przez Unię Europejską. W Polsce taka zmiana jest oczekiwana przez pracowników, którzy jako wyborcy oczekują od nowej władzy realnych działań w tym zakresie. Już w poprzedniej kadencji Sejmu złożono projekt ustawy, który zakładał skrócenie tygodnia pracy do 35 godzin. Projekt ten nie został przyjęty, ale wskazuje kierunek zmian, które są oczekiwane przez pracowników. Ustawowe skrócenie czasu pracy niekoniecznie będzie oznaczało przejście na czterodniowy tydzień pracy. Może polegać na skróceniu czasu pracy w poszczególnych dniach pięciodniowego tygodnia pracy.
Uregulowanie godzin nadliczbowych — prawo do bycia offline
Obowiązujące przepisy kodeksu pracy regulują szczegółowo kwestie godzin nadliczbowych, jednak nie uwzględniają w pełni zmieniających się realiów pracy. W wyniku pandemii i rozwoju pracy zdalnej coraz częściej dochodzi do nadużyć wobec pracowników, którzy są zobowiązani do pozostawania w stałej gotowości do pracy, nawet w czasie wolnym. Pracodawcy nierzadko domagają się od pracowników odbierania służbowych telefonów i e-maili, a nawet wykonywania określonych czynności w czasie wolnym od pracy. Takie praktyki naruszają prawo pracowników do odpoczynku i godzą w ich równowagę między życiem zawodowym a prywatnym.
Regulacje prawne, które będą zapobiegać tego typu nadużyciom, mogą polegać na wprowadzeniu limitu godzin nadliczbowych, które pracownik może świadczyć w ramach pracy zdalnej, lub na obowiązku wypłaty wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w czasie wolnym od pracy.
Zmiany w wymiarze urlopu. Dwa dodatkowe tygodnie na wypoczynek?
Obecnie trwa dyskusja nad zmianami w kodeksie pracy, w tym nad wydłużeniem urlopu wypoczynkowego. Jedna z partii koalicyjnych zadeklarowała, że chciałaby, aby urlop wynosił 35 dni, co oznaczałoby wydłużenie go o dwa tygodnie. Ostateczny kształt zmian poznamy, gdy zostaną złożone projekty ustaw.
Polityka migracyjna w Polsce – wciąż nierozwiązany problem
Wśród planowanych zmian w Polsce brakuje propozycji dotyczących polityki migracyjnej. Jest to o tyle zaskakujące, że w naszym kraju mieszka i pracuje wielu obcokrajowców. Według badania Grupy Progres, 56% obcokrajowców pracujących w Polsce nie czuje, aby kwestie dotyczące ich pobytu i pracy w naszym kraju były ważne dla krajowych polityków. 25% twierdzi, że rządzący zajmują się tą kwestią w wystarczającym zakresie, a 19% nie ma zdania na ten temat.
Polityka migracyjna jest również kluczową kwestią dla rynku pracy. Pracodawcy chcący zatrudniać obcokrajowców z odległych kierunków wskazują, że obecne przepisy są zbyt skomplikowane i utrudniają im pozyskanie pracowników.
Deficyt pracowników na polskim rynku pracy
Niskie bezrobocie w Polsce to dobra wiadomość dla pracowników, ale stanowi wyzwanie dla pracodawców. Z niedoborem pracowników boryka się już ponad 70% przedsiębiorstw. Największy niedobór pracowników odczuwają branże, w których wymagane są proste prace fizyczne, takie jak budownictwo, gastronomia i hotelarstwo oraz produkcja. Problem braku rąk do pracy może nasilić się na wiosnę, kiedy pełną parą ruszy budownictwo.
Z drugiej strony, na rynku pracy rośnie zapotrzebowanie na specjalistów w dziedzinach technologii i nauk ścisłych. Jest to spowodowane rozwojem nowych technologii i automatyzacją, które wymagają coraz bardziej wykwalifikowanych pracowników.
Spadek bezrobocia
Spadek bezrobocia w 2024 r. będzie się utrzymywał w trendzie rozpoczętym w 2023 roku. Wg danych GUS stopa bezrobocia na koniec sierpnia 2023 wynosiła 5%. Prognozuje się, że w 2024 roku bezrobocie wyniesie 3%; w 2025 roku - 2,8%.
Malejąca inflacja, ale dalszy wzrost cen
Inflacja w Polsce ma zacząć spadać w 2024 roku, ale nadal będzie wysoka. Szacunki Komisji Europejskiej na temat inflacji w Polsce wskazują, że w 2024 roku wynosić będzie ok. 6%.
Najważniejsza dla pracowników jest równowaga między życiem prywatnym a zawodowym
Według raportu Page Group, 7 na 10 osób stawia zdrowie psychiczne i równowagę między życiem zawodowym a prywatnym na pierwszym miejscu. Jest to istotna zmiana w stosunku do poprzednich lat, kiedy to sukces zawodowy był uważany za najważniejszy priorytet.
Work-life balance jest jednym z najważniejszych czynników wpływających na zadowolenie z pracy. Pracownicy, którzy mają czas na swoje pasje, rodzinę i przyjaciół, są bardziej produktywni i wydajni. 40% pracowników jest skłonnych odrzucić awans, jeżeli miałby on negatywny wpływ na ich samopoczucie. Coraz więcej osób przyjmuje transakcyjne podejście do pracy, traktując swoje obowiązki jako środek do celu, a nie źródło osobistego spełnienia.
Podsumowanie
Perspektywy gospodarcze Polski w 2024 roku są pozytywne. Oczekuje się, że gospodarka będzie się rozwijać w umiarkowanym tempie, a bezrobocie będzie nadal spadać. Według najnowszych prognoz Komisji Europejskiej, polska gospodarka w 2024 roku wzrośnie o 2,7%. Jest to wzrost w stosunku do 0,4% w 2023 roku i 3,2% w 2025 roku.
Przyspieszenie wzrostu gospodarczego w 2024 roku będzie wynikać z kilku czynników, w tym:
- dobrych wyników eksportu.
- dalszego wzrostu inwestycji,
- odbicie konsumpcji prywatnej.
Deficyt pracowników na polskim rynku pracy jest realnym problemem, który może utrudniać rozwój gospodarczy. Pracodawcy muszą szukać nowych sposobów pozyskania pracowników, takich jak podnoszenie wynagrodzeń, oferowanie atrakcyjnych benefitów czy zapewnienie work-life balance. Przedsiębiorcy najbardziej obawiają się recesji oraz rosnących kosztów zatrudniania. Stale rosnący niedobór specjalistów w wielu branżach ze względu na demografię i emigrację, niska stopa bezrobocia, planowane poszerzanie zespołów i wzrost zatrudnienia to czynniki, które wyraźnie wskazują, że rok 2024 nadal należeć będzie do pracownika.
